Mart ayında Tarım-GFE’nin aylık yüzde 1,80, yıllık yüzde 29,73 arttığını belirten Çandır, tarımsal girdi maliyetlerinin hem aylık hem de yıllık bazda ortalamanın altında seyrettiğini ifade etti.
TARIM-GFE ORTALAMANIN ALTINDA ARTTI
Çandır, Mart 2025’te Tarım-GFE’nin aylık yüzde 1,80 artışla, 2015’ten bu yana Mart ayları ortalamasının (yüzde 2,07) altında kaldığını vurguladı. “Ocak ve Şubat aylarındaki yükselişin ardından Mart’ta yeniden düşüş gözlendi,” diyen Çandır, yıllık artışın ise yüzde 29,73 ile son 10 yılın Mart ortalamasının (yüzde 31,86) iki puan altında gerçekleştiğini belirtti.
VETERİNER HİZMETLERİNDE REKOR ARTIŞ
Tarım-GFE’nin alt kalemlerini değerlendiren Çandır, tarımda kullanılan mal ve hizmet fiyatlarının aylık yüzde 2,08, yıllık yüzde 29,10 arttığını; ancak 2024’e kıyasla daha düşük veriler kaydedildiğini söyledi. Aylık değişimlerde veteriner hizmetlerinde yüzde 4,31, yemde yüzde 3,93, tohumda yüzde 2,67 artış dikkat çekerken, enerjide yüzde 1,17’lik düşüş gözlendi. Yıllık bazda ise veteriner hizmetleri yüzde 55,87 ile en yüksek artışı gösterirken, tohumda yüzde 41,55, gübrede yüzde 28,53 ve yemde yüzde 29,05 artış kaydedildi. Tarımsal yatırımlara katkı sağlayan mal ve hizmetlerde ise aylık yüzde 0,15, yıllık yüzde 33,53 artış açıklandı.
ÜRETİCİ LEHİNE DÖNÜŞ
Çandır, TÜİK’in Mart ayı tarımsal üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) verilerine göre, aylık yüzde 6,91’lik artışın 10 yıllık Mart ortalamasının (yüzde 2,20) üç katından fazla olduğunu, yıllık yüzde 31,54’lük artışın ise ortalamanın (yüzde 25,25) üzerinde seyrettiğini belirtti. “Son bir yılda üretici aleyhine olan eğilim, Mayıs, Haziran ve Kasım aylarında lehe dönmüştü. Mart’ta da üretici lehine bir seyir izlendi,” dedi. Çandır, tarım girdi maliyetlerinin üretici fiyatlarından düşük seyretmesiyle üreticinin Mart’ta avantajlı bir konuma geçtiğini vurguladı.
ENFLASYON HALA YÜKSEK
Yurt dışı üretici enflasyonu (YD-ÜFE) Mart’ta aylık yüzde 4,06, yıllık yüzde 19,34; yurt içi üretici enflasyonu (Yİ-ÜFE) ise aylık yüzde 1,88, yıllık yüzde 23,50 arttı. Gıda kaleminde aylık yüzde 2,31, yıllık yüzde 29,79 artış yaşandığını belirten Çandır, “Tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyon, tarımdan yüksek seyrediyor,” dedi. Tüketici enflasyonu (TÜFE) ise aylık yüzde 2,46, yıllık yüzde 38,10 olarak açıklanırken, Çandır, “Son 20 yılın Mart ayı ortalamalarına göre manşet enflasyon hala çok yüksek,” uyarısında bulundu. Tüketici gıda enflasyonu aylık yüzde 4,94, yıllık yüzde 37,12; işlenmemiş gıda enflasyonu ise aylık yüzde 10,17, yıllık yüzde 39,57 olarak kaydedildi. Yaş meyve sebze enflasyonu ise aylık yüzde 16,03, yıllık yüzde 62,46 artış gösterdi.
ÜRETİCİ MALİYET BASKISI ALTINDA
Çandır, tüketici tarafındaki yüksek enflasyonun, üreticilerin karşılaştığı maliyet baskısını aştığını belirterek, “Üretici, sadece girdi maliyetleriyle değil, diğer maliyetlerle de mücadele ediyor. Üretici fiyatlarının tarımsal girdi fiyatlarından yüksek seyretmesi, sürdürülebilirlik açısından kritik,” değerlendirmesinde bulundu. Alanya’daki tarım sektörü temsilcileri, bu verilerin bölge tarımı için maliyet planlamasında dikkate alınması gerektiğini vurguladı.
