Ses kutunuz içinde bulunan ses telleri, yumuşak bir biçimde hareket eder ve titreşimler aracılığıyla sesleri oluşturur. Ancak iltihaplanma durumu yaşadığınızda, ses kutunuz şişer ve sesiniz kısık olarak çıkar. Hatta bazı larenjit vakalarında ses tespit edilemez hale gelir. Bunun yanında nefes alma zorluğundan, boğaz ağrısından ve sesinizin boğuk çıkmasından şikayet edersiniz.
Larenjit akut (kısa süreli) veya kronik (uzun süreli) olur. Üç haftadan kısa sürerse akut larenjit, üç haftadan fazla sürerse kronik larenjit olarak tanımlanır. Larenjit vakalarının çoğunda geçici bir virüs kaynaklı enfeksiyon görülür ve durum ciddi değildir. Eğer ses kısıklığınız uzun süre devam ederse, altta yatan daha ciddi bir tıbbi sorun araştırılır.
Ayrıca bakteriyel enfeksiyonlarla birlikte, endüstriye ait dumanları solumanız gibi çevresel faktörler de, sigara tüketmeniz gibi zararlı alışkanlıklarınız da larenjite neden olabilir.
Larenjit belirtileri nelerdir?
Larenjitin genellikle soğuk algınlığı, grip, sinüzit veya bronşit gibi başka hastalıklarla ilişkisi vardır. Çocuklarda ve yetişkinlerde görülen belirtiler çoğunlukla benzerdir. Belirtiler şu şekildedir:
* Ses kısıklığı
* Zayıf ses veya ses kaybı
* Boğazda gıdıklanma hissi
* Boğaz ağrısı
* Kuru boğaz ve kuru öksürük
* Düşük dereceli ateş
* Konuşmada zorluk
* Yutkunma güçlüğü
* Sürekli boğazı temizleme dürtüsü
* Hırıltı
Larenjit nedenleri nelerdir?
AKUT LARENJİT
Larenjit vakalarının çoğu kısa sürelidir ve altta yatan nedenin bulunmasından sonra iyileşir. Akut larenjitin en yaygın nedeni, üst solunum yolu enfeksiyonu gibi viral bir enfeksiyondur.
Akut larenjitin nedenleri şu şekildedir:
* Soğuk algınlığına neden olanlara benzer viral enfeksiyonlar
* Bakteriyel enfeksiyonlar
* Fazla alkol tüketimi
* Çığlık atmak, tezahürat yapmak, sürekli şarkı söylemek gibi sesin aşırı veya kötü kullanımı
* Ayrıca bebeklerin veya çocukların sürekli ağlaması, seslerini hayvanları veya çizgi film karakterlerini taklit etmek için değiştirmesi
KRONİK LARENJİT
Kronik larenjitin en yaygın nedeni reflüdür. Midenizdeki asitlerin boğazınıza kadar geri gitmesi ve gırtlağınıza ulaşması bu bölgeyi tahriş eder. Bunun yanında kronik larenjite neden olan diğer durumlar şunlardır:
* Sigara içmek veya elektronik sigara içmek
* Alerjiler
* Astım ilaçları gibi solunan ilaçların neden olduğu boğaz tahrişi
* Pamukçuk mantarı gibi bir mantar enfeksiyonu
* Boğaza darbe alınması ile yaralanma
* Kimyasal dumanların solunması
* Sinüs hastalığı
* Kanser
* Ses tellerinizde meydana gelen çeşitli hasarlar gibi diğer sağlık sorunları da kronik larenjit olma olasılığınızı artırır.
Bazen belirtiler, altta yatan başka sağlık sorunları sebebiyle bunlardan daha ciddi olabilir. Örneğin; 6 ay- 3 yaş arası çocuklarınızda, havlama tarzı öksürük, solunum güçlüğü, hafif ateş, ses kısıklığı ve ses kabalaşması var ise, bu krup hastalığı olabilir. Krup, enfeksiyona bağlı üst solunum yolunun tıkanması durumudur.
Larenjit tanısı nasıl konulur?
Muayeneye geldiğinizde, öncelikle tam bir kulak burun boğaz taramanız yapılır ve boynunuzdaki şişlik durumu, burnunuzdan veya boğazınızdan ses tellerinizi etkileyebilecek akıntının veya bu bölgelerdeki enfeksiyonun varlığı araştırılır. Ses kısıklığınızın başlama zamanı, yakın geçmişte bir üst solunum yolu enfeksiyonu atlatıp atlatmadığınız tedaviniz açısından önemli bilgiler arasındadır.
Akut larenjit genellikle birkaç hafta içinde geçse de doktora ihtiyaç duymanız durumunda, doktorunuz ilk olarak boğaz kültürü uygular. Kültür, larenjite neden olan bakteri veya virüsü büyütüp sorunu tespit etmeyi sağlar. Buna yönelik ilaç tedaviniz başlar.
Larenjitin en yaygın belirtisi ses kısıklığıdır. Kronik ses kısıklığınız varsa, doktorunuz tıbbi geçmişinizi ve gösterdiğiniz belirtileri gözden geçirir. Sesinizi dinlemek ve ses tellerinizi incelemek ister. Larenjit teşhisine yardımcı olmak için kullanılan bazı teknikler şöyledir:
*Laringoskopi: Laringoskopi adı verilen bir uygulamayla, doktorunuz boğazınızın arkasına bakmak için, bir ışık ve minik bir ayna kullanarak ses tellerinizi detaylı ve yakından inceler. Bu işlem esnasında acı hissetmezsiniz.
Buna alternatif olarak doktorunuz, fiber optik laringoskopi kullanabilir. Bu, küçük bir kamera ve ışığın bulunduğu ince, esnek bir tüpün (endoskop) burnunuzdan veya ağzınızdan boğazınızın arkasına yerleştirilmesidir. Yerleştirme işleminin ardından, doktorunuz siz konuşurken ses tellerinizin hareketini izler ve tahriş, kızarıklık, ses kutusundaki lezyonlar, şişlik gibi larenjit belirtilerini arar.
*Biyopsi: Doktorunuz, ses kutusu bölgesinde şüpheli bir kitle ya da nodül görürse, mikroskop altında incelenmek üzere bir doku örneği alır. Bu işleme biyopsi denir. Bir patolog, dokuların anormal olup olmadığını belirlemek üzere alınan doku örneğini inceler.
*Doktorunuz ayrıca röntgen ve alerjik hastalıklar için test de yapabilir.
Larenjit tedavi yöntemleri nelerdir?
Akut larenjit genellikle bir hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Sesinizi dinlendirmeniz, sıvı tüketmeniz ve havanızı nemlendirmeniz gibi kişisel bakım önlemleri de şikayetlerinizin azalmasına yardımcı olur.
Kronik larenjit tedavileri, sigara veya aşırı alkol kullanımı gibi altta yatan nedenleri tespit ederek tedavi etmeyi amaçlar.
Doktorunuz larenjit tedavisinde şu ilaçları kullanır:
* Antibiyotikler: Neredeyse tüm larenjit vakalarında, sebep virüs olduğundan antibiyotikler işe yaramaz. Ancak bakteriyel bir enfeksiyonunuz varsa, doktorunuz bir antibiyotik önerir.
* Kortikosteroidler: Bunlar, vücudunuzun doğal olarak ürettiği kortizol gibi hormonları taklit eden insan yapımı ilaçtır. Kortikosteroidler ses teli iltihabını azaltmaya yardımcı olur ve şişliği giderir.
* Ağrı kesici ilaçlar: Ağrınız varsa, doktorunuz size uygun bir ağrı kesici önerir. İlaçlarınızın, ne sıklıkla ve ne kadar alınması gerektiğine ilişkin talimatları izlemelisiniz.
Diğer tedaviler
* Ses terapisi: Özellikle mesleki nedenlerden ( öğretmen, ses sanatçısı vb.) ses kısıklığı yaşıyorsanız, bir dil terapisti, size sesinize nasıl özen göstereceğinizi ve onu zorlayan davranışları nasıl azaltacağınızı öğretir.
* Ses kutunuzda (gırtlakta) kitle, polip ya da başka hastalık olması durumlarında, tedavi için ameliyat olmanız gerekebilir.
Evde Bakım
* Bol sıvı tüketin. Önceleri yutmak acı verici olabilir, ancak ne kadar çok sıvı alırsanız o kadar iyidir. Ayrıca alkol ve kafeinden uzak durun.
* Nemlendiriciler ve mentol inhalatörleri (ilaçları solumak için kullanılan aparat) kullanın. Nem, larenjit tedavisi sırasında sizin dostunuzdur ve mentol de yatıştırıcı etki gösterir.
* Ilık tuzlu suyla gargara yapın. Tuzluluk sadece bölgeyi yatıştırmakla kalmaz, aynı zamanda şişliği de azaltır.
* Ayrıca boğaz ağrısını iyileştirici etkisiyle bilinen, okaliptüs ve nane gibi otlar içeren boğaz pastillerini de emebilirsiniz.
* Kuru, dumanlı veya tozlu ortamlardan uzak durun.
* Fısıldamak gibi ses tellerinizi daha fazla yoran hareketlerden kaçının.
* Meyan kökü, hatmi ve kaygan karaağaç gibi bazı şifalı bitkiler, boğaz ağrısını kesiciler olarak bilinir, ancak bazı ilaçlarla etkileşime girerler. Bunları almadan önce doktorunuza mutlaka danışın.
Larenjit nasıl önlenir?
Sesinizi sağlıklı tutmak ve larenjite neden olabilecek kuruluğu ve tahrişi önlemek için bu adımları izleyin.
* Boğazınızı kurutan kahve, soda veya kafein içeren diğer ürünleri tüketmeyin.
* Gün boyunca bol su içerek susuz kalmayın.
* Sigara içmeyin ve ikinci el sigaradan uzak durun. Sigara içmek genel olarak sağlığınız için kötüdür ama aynı zamanda ses tellerini de zarar verir.
* Boğazınızı temizlemek gibi ses tellerinizin tahrişini ve şişmesini tetikleyen hareketlerden uzak durun.
* Özellikle son zamanlarda daha çok dikkat etmeniz gereken durum el hijyenidir. Viral bir enfeksiyondan korunmanız için ellerinizi temiz tutmalısınız. Ellerinizi sık sık ve uygun şekilde yıkayın.
